برای اطلاع از ظهور و افول هخامنشیان، باید ابتدا در مورد بنیانگذار آن اطلاعاتی کسب کنید. کوروش دوم، که به عنوان کوروش بزرگ شناخته می شود، بنیانگذار سلسله هخامنشیان است. پدربزرگ مادری او ایشتوویگو، آخرین پادشاه مادها، و پدربزرگ پدری او هخامنش، اولین بنیانگذار قانون میراث در میان پارسیان و در طول تاریخ ایران بود. […]
برای اطلاع از ظهور و افول هخامنشیان، باید ابتدا در مورد بنیانگذار آن اطلاعاتی کسب کنید. کوروش دوم، که به عنوان کوروش بزرگ شناخته می شود، بنیانگذار سلسله هخامنشیان است. پدربزرگ مادری او ایشتوویگو، آخرین پادشاه مادها، و پدربزرگ پدری او هخامنش، اولین بنیانگذار قانون میراث در میان پارسیان و در طول تاریخ ایران بود.
کوروش امپراتوری جدیدی بر اساس اخلاق، عدالت و شایستگی به جهان معرفی کرد. او بر خلاف امپراتوری های قبلی، با شکست خوردگان با مهربانی، با دشمنان با صبوری و با کسانی که باورها و آداب رسوم متفاوت داشتند، آزادانه رفتار می کرد. بیانیه او در بابل که بر روی یک استوانه گلی نوشته شده است، اولین پیش نویس اعلامیه حقوق بشر است.
در ادامه با سه سایتی آشنا خواهیم شد که با کشف آن ها می توانید در مورد ظهور و افول هخامنشیان اطلاعات به دست آورید. می توانید با یک تور یک روزه از شیراز بیرون بروید تا این مکان های تماشایی را ببینید و سپس دوباره به شیراز برگردید.
۱. پاسارگاد: آغاز ظهور و افول هخامنشیان در این منطقه
آرامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد
پاسارگاد، پایتخت سلسله ای امپراتوری هخامنشیان، اولین امپراتوری چند فرهنگی در غرب آسیا بود. امروز پاسارگاد در نزدیکی شیراز در استان فارس، در جنوب غربی ایران، قرار گرفته است. پاسارگاد جایی است که کوروش کبیر ایشتوویگو، آخرین پادشاه ماد را در آخرین نبرد شکست داد و سپس اولین امپراتوری پارسیان را در همان منطقه و فراتر از آن بنا نهاد. او پاسارگاد را بنا کرد و کاخ هایی در گرامیداشت پیروزی هایش ساخت. این در واقع ظهور هخامنشیان بود و کوروش بزرگ نیز بنیانگذار سلسله هخامنشیان بود. آرامگاه او در همین شهر قرار دارد.
به گفته یونسکو، “کاخ ها، باغ ها و آرامگاه کوروش نمونه های برجسته اولین مرحله هنر و معماری سلطنتی هخامنشی و گواهی بی نظیری از تمدن پارسی است”.
توصیفی کوتاه از آرامگاه کورش کبیر
آرامگاه کوروش از مدت های طولانی نقطه کانونی برای بازدیدکنندگان پاسارگاد بوده است و کاخ نیز تقریباً در یک کیلومتری شمال آن قرار دارد. این منطقه شامل یک کاخ برای گردهمایی حضار و کل باغ های اطراف بود. این اولین نمونه باغ های ایرانی بود که پدیدار شدند. متاسفانه، هر آن چه که امروز از باغ های دوران هخامنشی در این منطقه باقی مانده است، پایه های سنگی و پایه ستون های دیوار است.
در این مکان، سالن ستون دار رایج ترین شکل طراحی است. یک معمار برجسته در مورد این سالن می گوید که در ساخت آن از تکنیک های سنگ کاری استفاده شده است. این تکنیک خارق العاده است زیرا پیش از آن تمامی سالن های ستون دار در فلات ایران با دیوارهای آجری گلی و ستون های چوبی ساخته می شدند.چنین نوآوری امکان تولید سکوهای سنگی، پله ها، کف ها و همچنین ستون های سنگی را به وجود آورد. هر یک از این سازه ها به نشانه ای از معماری در دوران هخامنشیان از حدود ۵۴۰ پیش از میلاد تا بعد از آن تبدیل شد.
باغ های پاسارگاد ظاهراً اولین نمونه چهارباغ، نوع خاصی از مفصل بندی فضا، هستند. این باغ ها تا قرن ها بعد به ویژگی متمایز طراحی های باغ های بعد از آن تبدیل شدند.
پاسارگاد اهمیت خود را برای پادشاهان هخامنشی حفظ کرد اما در دوران حکومت شاهان بعدی، پایتخت به شهرهای دیگر انتقال پیدا کرد.
۲. تخت جمشید: دوران شکوه هخامنشیان
مکان دیگری که شما را با ظهور و افول سلسله هخامنشیان آشنا می کند، تخت جمشید است. این مکان یکی دیگر از مراکز سلسله ای پادشاهان هخامنشی است که در حدود ۶۰ کیلومتری جنوب پاسارگاد قرار گرفته است. بعد از کوروش بزرگ، داریوش یکم، که به داریوش بزرگ شهرت داشت، اداره امپراتوری پارس را به عهده گرفت. او شروع به ساخت تخت جمشید کرد. تخت جمشید از کاخ های مناسبتی، کاخ های مسکونی موقت، خزانه داری و مجموعه ای از دژها تشکیل شده است. این کاخ به عنوان مجموعه کاخ های مناسبتی و بیشتر برای برگزاری جشن های نوروز، جشن سال نوی ایرانی، ساخته شد.
دروازه این مکان از جنوب و از طریق پله است. در سمت راست این ورودی می توانید یک بلوک مستطیل شکل عظیمی را ببینید که سه کتیبه به خط میخی و به نام خشایارشاه روی آن قرار دارد: یک کتیبه به زبان پارسی باستان، یک کتیبه به زبان عیلامی و سومین کتیبه به زبان بابلی روی آن نوشته شده است. این نوشته ها به وضوح ماهیت تخت جمشید، کسانی که در ساخت آن نقش داشتند و همچنین باورها و تفکرات خشایارشاه را به بازدیدکنندگان اطلاع می دهد.
قسمت های مهم و قابل توجه این مجموعه کاخ عبارتند از:
دروازه همه ملل
این دروازه یکی از چشمگیرترین بناهای تخت جمشید است که گویای ظهور و اعتلای هخامنشیان در زمان خشایارشاه می باشد.
این بخش، سالنی چهار ستونه و مربعی شکلی بود که دارای سه در ورودی سنگی بود. دو گاو بالدار بسیار بزرگ روی قسمت داخلی در ورودی شرقی و همچنین در ورودی حکاکی شده است و ورودی ها در قسمت بالایی با شش قطعه کتیبه به خط میخی تزئین شده اند.
کاخ بار عام داریوش، آپادانا
راه پله های دارای جهات معکوس این کاخ حیرت انگیز ترین بخش تخت جمشید می باشند.
کاخ اختصاصی داریوش مشهور به تچر
سازه ای زیبا که قدیمی ترین کاخ در تخت جمشید است. در اینجا می توانید سه خط مختلف را بیابید که در دوران ها تاریخی گوناگون حکاکی شده اند: یکی به خط میخی از دوران هخامنشیان، یکی به خط پهلوی از دوران ساسانیان و یکی به خط پارسی امروزی از دوران قاجار.
کاخ خشایار، هدیش
این کاخ اقامتگاه موقت خشایار شاه بود.
کاخ مرکزی، تریپیلون
بنایی کوچک اما بسیار تزئین شده که در مرکز مجموعه قرار گرفته است. سه در ورودی و دو راهرو و راه پله این بنا را به سایر کاخ ها ارتباط می دهد. این کاخ به احتمال زیاد متعلق به خشایار شاه و اردشیر یکم بوده است.
دومین کاخ بزرگ تخت جمشید، سالن صد ستون
ویژگی اصلی این کاخ داشتن سالنی مربعی شکل با ده ردیف دارای ده ستون بود. این کاخ، سالن حضار بود.
این سازه ها توسط داریوش بزرگ و جانشینان وی، خشایار و اردشیر یکم، ساخته شد و تا سال ۳۳۰ پیش از میلاد حفظ شد و سپس اسکندر مقدونی آن ها را غارت کرد و سوزاند. اگرچه امروز می توانید فقط بقایای این مجموعه را ببینید، اما هنوز بزرگی و شکوه آن شما را حیرت زده خواهد کرد.
داریوش بزرگ امپراتوری قدرتمند و خردمند در دنیای باستان بود. قلمروی او به قدری وسیع بود که هیچ امپراتوری از آن پس نتوانست چنین وسعتی داشته باشد.
۳. نقش رستم، امپراتورهای سربلند در آن آرمیده اند
نقش رستم مکان دیگری است که شما را با قدرت گرفتن و افول هخامنشیان آشنا می کند. نقش رستم یکی از دیدنی ترین مکان های باستانی دوران هخامنشیان است که قدمت آن به دورانی برمی گردد که سقوط هخامنشیان نزدیک شده بود. این کاخ در ۵ کیلومتری شمال غربی تخت جمشید قرار گرفته است و از آرامگاه های سنگی پادشاهان ایرانی تشکیل شده است که قدمت آن ها به اولین هزاره پیش از میلاد مسیح بازمی گردد. در این کاخ می توانید بهترین نمونه های سنگ نگاره های ایرانی را مشاهده کنید که از دوران هخامنشیان و ساسانیان به جا مانده اند.
آرامگاه های سنگ بری شده حاکمان هخامنشی و خاندان آن ها که به قرن های پنجم، چهارم و سوم پیش از میلاد باز می گردد، روی نمای یک کوه حکاکی شده اند. این آرامگاه ها متعلق به داریوش بزرگ، خشایار اول، اردشیر یکم و داریوش دوم است. نقش رستم علاوه بر این که گورستانی سلطنتی بوده است، مرکز مناسبتی مهمی برای ساسانیان تا قرن هفتم میلادی به حساب می آمد.
پس از افول هخامنشیان، این مکان فراموش نشد و با کاربری متفاوت مورد استفاده نیز قرار گرفت. پادشاهان ساسانی سنگ نگاره هایی بر پایه کوه های آنجا حکاکی نمودند و از خود یادگارهایی ماندگار به جا گذاشتند. شما می توانید بخشی از تاریخ پیش از اسلام را در این مکان ها مرور کنید.
پیشنهاد اکید می کنم که این سه سایت تماشایی تخت جمشید را در فهرست مکان هایی قرار دهید که باید از آن ها در سفر به مرکز ایران دیدن کنید. فقط یک روز زمان کافی است تا همه این مکان ها را ببینید و در مورد ظهور و افول هخامنشیان اطلاعاتی به دست آورید. به شما این اطمینان را می دهم که در آن جا چیزهای جذاب زیادی را خواهید یافت که تحسین تان را برمی انگیزد.
