آشنایی با موزه خانه امام جمعه تهران خانه امام جمعه بنایی قاجاری است که در شهر تهران قرار دارد. محله‌ای که این بنا در آن واقع شده است، در گذشته، به نام محله‌ی عودجالان شهرت داشت و در فاصله‌ی اندکی از آن، تکیه‌ی دولت مشاهده می‌شد. بنای مزبور جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شود که […]
آشنایی با موزه خانه امام جمعه تهران
خانه امام جمعه بنایی قاجاری است که در شهر تهران قرار دارد. محله‌ای که این بنا در آن واقع شده است، در گذشته، به نام محله‌ی عودجالان شهرت داشت و در فاصله‌ی اندکی از آن، تکیه‌ی دولت مشاهده می‌شد. بنای مزبور جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شود که باید از آن به خوبی مراقبت گردد. این اثر تاریخی اکنون با عنوان موزه خانه امام جمعه تهران مشهور است.
تاریخچه موزه خانه امام جمعه تهران
این عمارت در سال ۱۲۲۱ خورشیدی، برای دومین صدراعظم ناصرالدین‌شاه قاجار، میرزا آقاخان نوری ملقب به اعتمادالدوله، ساخته شد. او سال‌ها در عمارت مزبور ساکن بود و در سال ۱۲۴۳ خورشیدی وفات یافت. پس از مرگ او، این عمارت به مدت ۴۰ سال در تملک میرزا کاظم خان قرار داشت که از وراث اعتمادالدوله بود.
سپس، در سال ۱۲۸۵ خورشیدی، امام‌جمعه‌ی خوی با نام حاجی یحیی آن را در اختیار گرفت. او از نمایندگان مجلس شورای ملی بود که اهالی آذربایجان انتخاب کرده بودند. حاجی یحیی پس از انتخاب به عنوان نماینده، در خانه امام جمعه ساکن شد. او تا دوره‌ی سوم مجلس نماینده‌ی مردم بود.
پس از حاج یحیی، بنای مزبور به وزارت فرهنگ و هنر تهران تعلق گرفت. در طول این مدت و در فواصل سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ خورشیدی، سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی این بنا را بازسازی کرد. بدین ترتیب، موزه خانه امام جمعه تهران در دسترس دانشجویان رشته‌ی هنر و معماری قرار گرفت تا با ویژگی‌های معماری سنتی تهران آشنا شوند.
البته، پس از بازسازی، حوادثی رخ داد که موجب آسیب جدی به ساختمان مزبور شد؛ حوادثی از قبیل:
انفجار بمب در میدان امام خمینی
اصابت موشک رژیم عراق در فاصله‌ی ۲۵متری بنا
احداث پارکینگ طبقاتی در مجاورت آن
هم‌اکنون، این بنا به موزه تبدیل شده است و حفاظت از آن بر عهده‌ی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تهران قرار دارد. بازدید از موزه خانه امام جمعه تهران برای عموم آزاد است، اما در حال حاضر (سال ۱۴۰۱)، نیاز به هماهنگی قبلی دارد.
ویژگی‌ها و سبک معماری
این اثر تاریخی جزو بناهای مسکونی اعیان‌نشین بوده است که زیربنایی نزدیک به ۹۰۰ مترمربع را شامل می‌شود. در قسمت جلویی این خانه‌ی تاریخی، ایوانی با دو ستون بلند قرار دارد که زیبایی آن را دوچندان می‌کند.
تالار نقاشی خانه امام جمعه تهران
بنای موزه خانه امام جمعه تهران در گذشته دارای دو بخش اندرونی و بیرونی بود. بخش اندرونی این عمارت که برای سکونت اهالی منزل و خدمه استفاده می‌شد، سال‌ها پیش تخریب شد و به مدرسه تغییر کاربری داد. هم‌اکنون فقط بخش بیرونی عمارت مزبور سالم باقی مانده است.
بخش بیرونی عمارت که در گذشته محلی برای پذیرایی از مهمانان بوده است، دارای دو طبقه است که طبقه‌ی همکف آن یک متر پایین‌تر از سطح حیاط قرار دارد. در این طبقه حوضخانه‌ای بسیار زیبا با حوضی در مرکز و اتاق‌هایی در اطراف آن مشاهده می‌شوند. کف حوضخانه با کاشی‌های آبی‌رنگ به‌شکلی هنرمندانه تزیین شده است.
علاوه بر آن، بنای مزبور در طبقه‌ی اول دارای تالاری زمستان‌نشین با دو گوشواره یا اتاق‌های خصوصی، در طرفین است. در سقف و دیوارهای اتاق‌های گوشواره، تزیینات مقرنس‌کاری، آینه‌کاری، گچبری و نقاشی‌هایی به‌سبک اروپایی مشاهده می‌شوند. این گوشواره‌ها تیغه‌ها و سردری‌هایی دارند که در صورت بازشدن آن‌ها، فضای طبقه‌ی اول به سالنی بزرگ تبدیل می‌شود.
در این طبقه، تالاری با عنوان تالار تابستان‌نشین هم وجود دارد. هر دو تالار دارای ارسی‌های کشویی و زیبا هستند. این ارسی‌های ۹لنگه ظریف‌ترین گره‌چینی‌ها و زیباترین شیشه‌های رنگی را دارند که از باارزش‌ترین عنصرهای تزیینی خانه امام جمعه محسوب می‌شوند. ارسی‌ها یا پنجره‌های چوبی یادشده در فاصله‌ی بین تالار و ایوان قرار دارند.
بیشتر تزیینات موزه خانه امام جمعه تهران با بهره‌گیری از هنر سنگ‌کاری انجام شده‌اند که جزو هنرهایی است که در ایستایی و استحکام خانه‌های قدیمی نقش بسزایی دارد. نمونه‌ای از این هنر در قسمتی از حیاط خانه امام جمعه به چشم می‌خورد که به‌صورت نقوشی زیبا بر روی سنگ کار شده‌اند. سنگ‌های منقش به نقش‌های برجسته‌ی داخل حیاط، دارای طرح برگ‌پنجه‌ای هستند.
از سایر تزیینات این عمارت گچبری‌های زنجیره‌وار قسمت‌هایی از بناست که در مرکز توجه قرار دارند. این شیوه‌ی تزیین مطابق با هنر ایران باستان با ترکیبی از طرح‌های گیاهی و هندسی به‌زیبایی کار شده است.
نمایی از گچبری زیبا در خانه امام جمعه
این بنا یک شیروانی نیز دارد که پیشانی آن با الهام از سبک معماری آرامگاه کورش ساخته شده است. علاوه بر آرامگاه مزبور، نمونه‌ای از این سبک در دیوانخانه‌ی کریم‌خان به‌چشم می‌خورد. تزیینات بنای مزبور نیز برگرفته از حجاری‌های نقوش تزیینی مقبره‌ی کورش در پاسارگاد و سایر نقوش به‌کار‌رفته در دوره‌ی هخامنشیان است.
آدرس موزه خانه امام جمعه تهران
این بنا در خیابان ناصر خسرو و پایین‌تر از میدان امام خمینی، توپخانه سابق، در کوچه‌ای به نام کوچه‌ی امام جمعه با شماره پلاک ۱۳ قرار دارد. روبه‌روی بنای مزبور، وزارت اقتصاد و دارایی واقع شده است.
خانه امام جمعه، از نفیس‌ترین خانه‌های تهران
موزه خانه امام جمعه تهران یکی از جاذبه‌های تاریخی پایتخت است که امکان بازدید از آن برای عموم مردم آزاد شده است. شما می‌توانید در سفر شخصی یا همراه با تورهای تهران‌گردی، از این اثر تاریخی زیبا دیدن فرمایید. «دستی بر ایران» ضمن معرفی این خانه و سایر جاذبه‌های گردشگری تهران، شما را به رعایت اصول گردشگری مسئولانه دعوت می‌کند.
